اطلاعات کامل درباره واکسن نوزادان و کودکان

• واکسن چیست؟

واکسن ها یک راه ساده، ایمن و موثر برای محافظت از شما در برابر بیماری های مضر، قبل از تماس با آنها است. از دفاع طبیعی بدن شما برای ایجاد مقاومت در برابر عفونت های خاص استفاده می کند و سیستم ایمنی شما را قوی تر می کند.

واکسن ها سیستم ایمنی شما را برای ایجاد آنتی بادی آموزش می دهند، درست مانند زمانی که در معرض بیماری قرار می گیرد. با این حال، از آنجایی که واکسن‌ها فقط حاوی اشکال کشته یا ضعیف‌شده میکروب‌ها مانند ویروس‌ها یا باکتری‌ها هستند، باعث بیماری نمی‌شوند و شما را در معرض خطر عوارض آن قرار نمی‌دهند.

چگونگی عملکرد واکسن ها

واکسن‌ها به سیستم ایمنی شما کمک می‌کنند تا با ایجاد واکنش ایمنی به بیماری‌های خاص، به طور موثرتری با عفونت‌ها مبارزه کند. سپس، اگر ویروس یا باکتری در آینده به بدن شما حمله کند، سیستم ایمنی شما از قبل می داند که چگونه با آن مبارزه کند.

زمانبندی واکسیناسیون کودکان

بدو تولد

 ب ث ژ (BCG): واکسن مربوط به بیماری سل است که از میکروب ضعیف شده ی سل گاوی ساخته شده و به صورت زیرجلدی به نوزاد تزریق میشود.

 فلج اطفال:  به صورت قطره ی خوراکی دریافت میشود.

 هپاتیت ب:  از بیماریهای ویروسی خطرناک و عامل بیماری سیروز و سرطان کبد است.

دو ماهگی

 سهگانه: واکسنهای دیفتری، سیاه سرفه و کزاز (P.T) که به صورت تزریقی دریافت میشوند.

فلج اطفال: به صورت خوراکی دریافت میشود.

 هپاتیت ب: تزریق نوبت دوم

چهار ماهگی

 سهگانه: نوبت دوم تزریق واکسنهای دیفتری، سیاه سرفه و کزاز

 فلج اطفال: نوبت سوم واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)

شش ماهگی

 سهگانه: نوبت سوم واکسنهای تزریقی دیفتری، سیاه سرفه و کزاز

 فلج اطفال: نوبت چهارم به صورت خوراکی دریافت میشود.

 هپاتیت ب: تزریق نوبت سوم

دوازده ماهگی

 سرخک، سرخچه و اوریون به صورت تزریقی دریافت میشوند.

هجده ماهگی

 سهگانه: نوبت چهارم واکسنهای تزریقی کزاز، سیاه سرفه و دیفتری

 فلج اطفال: نوبت پنجم به صورت قطره ی خوراکی تکرار میشود.

۴ تا ۶ سالگی

 سهگانه: تزریق مجدد واکسنهای کزاز، سیاه سرفه و دیفتری
فلج اطفال: تجدید واکسن خوراکی
 سرخک، سرخچه و اوریون: تجدید واکسن به صورت تزریقی

مزایای واکسیناسیون کودکان
نگرانیهای معمول والدین، تضمین سلامت و اعتبار واکسنهاست. روند تایید واکسن بسیار سختگیرانه است و یک روند جهانی را شامل میشود. بر این اساس، میتوان با قطعیت گفت که واکسنهای تایید شده برای کودکان بیخطر هستند، و واکنش های  خطرناک نسبت به واکسن، به شدت نادر است.

عوارض واکسن کودکان
واکسن ها بسیار ایمن هستند و عوارض جانبی خطرناکی ندارند. تقریبا تمام بیماری ها یا ناراحتی های پس از واکسیناسیون جزئی و موقتی هستند، مانند درد در محل تزریق یا تب خفیف. این موارد اغلب با مصرف داروهای مسکن بدون نسخه طبق توصیه پزشک یا استفاده از پارچه سرد در محل تزریق قابل کنترل است. اگر والدین نگران هستند، باید با پزشک یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرند.

 اما گاهی، ممکن است کودک با عوارض شدیدی پس از دریافت واکسن روبه رو شود. اگر چنین عوارضی را در کودک خود بعد از دریافت واکسن دیدید، حتما به پزشک مراجعه کنید:

ورم بدن

مشکل در تنفس و تنگی نفس

تب شدید و تشنج طولانی

عفونت در محل تزریق

سایر واکنشهای شدید آلرژیک

نکاتی درباره واکسن کودکان
اگر کودک دچار وضعیت خاصی باشد که انجام واکسن سلامتی او را به خطر بیاندازد، با نظر پزشک میتوان به جای واکسنهای معمول، تزریق واکسنهای جایگزین را برای حفظ سلامتی او در نظر گرفت. برای مثال، وقتی کودک دچار اختلال در سیستم ایمنی بدن است.منعی برای مصرف شیر مادر در کنار دریافت واکسن، از جمله واکسن خوراکی فلج اطفال، وجود ندارد.

کودکانی که دچار سوء تغذیه هستند، باید به سرعت واکسن شوند.

در مورد کودکان نارس یا کم وزن، باید با پزشک اطفال مشورت کرد. معمولاً واکسیناسیون در مورد این کودکان، در نوبتهای بیشتری صورت میگیرد.

برای دریافت دوز بعدی واکسن هپاتیت ب، حداقل باید یک ماه از دوز قبلی گذشته باشد.

در صورتی که کودک بعد از دریافت یک دوز واکسن، واکنشهای شدیدی نشان دهد، باید موضوع را با پزشک در میان گذاشت تا در صورت لزوم، ترکیب واکسن را در دوز بعدی تغییر دهد.

بعد از پایان ۶ سالگی، دریافت واکسن سه گانه مجاز نیست و به جای آن باید واکسن دوگانه ویژه ی بزرگسالان استفاده شود.

به علت ریشه کن شدن بیماری آبله در جهان، تزریق این واکسن به هیچ وجه لازم نیست.

واکسن فلج اطفال هر چه سریعتر بعد از تولد کودک انجام گیرد، بهتر است.

در کودکان مبتلا به هموفیلی، تزریق واکسن باید به صورت زیرجلدی باشد.

و در نهایت، تاریخ دریافت واکسن کودک باید توسط والدین ثبت و به پزشک گزارش داده شود.

اقدامات لازم قبل از انجام واکسیناسیون 
معمولاً مادرانی که به تازگی صاحب فرزند شده اند نیازمند دریافت اطلاعات مربوط به واکسن و زمان مناسب تزریق آنها می باشند .

1_کارت مراقبت از کودک را به همراه داشته باشند تا پزشک از طریق اطلاعات مندرج بر روی این کار متوجه شود که زمان تزریق کدام واکسن رسیده است.

2_اسباب بازی، کتاب یا پتوی مورد علاقه کودک را به همراه خود برده و در هنگام انجام واکسیناسیون او را از این طریق آرام نمایید.

3_صادق باشید و توضیح دهید که واکسن زدن به او لطمه طولانی نخواهد زد و درد او کوتاه و موقتی خواهد بود و به کودک خود یادآوری کنید که واکسن ها می توانند باعث سلامتی او شوند.

4_ هرگز کودک را با تزریق واکسن تهدید نکنید و هرگز از این جمله استفاده نکنید که اگر بد رفتار کنی پرستار را صدا میزنم تا به تو یک واکسن بزند … در عوض به کودک یادآوری کنید که تزریق واکسن میتواند سلامت آنها را حفظ کند.

اقدامات لازم در حین واکسن زدن
در هنگام تزریق واکسن بهتر است با نوازش، آواز خواندن یا آرام صحبت کردن حواس کودک را پرت کرده و او را آرام نمایید . لبخند بزنید، با کودک خود تماس چشمی برقرار کنید. به کودک خود بگویید همه چیز خوب است.

کودک را با یک اسباب بازی یا کتاب مورد علاقه آرام کنید. پتویی که بوی آشنایی دارد به کودک شما کمک می کند تا در هنگام تزریق واکسن احساس آرامش و راحتی بیشتری داشته باشد.

تا آنجایی که ممکن است کودک را در آغوش خود محکم نگه دارید .هنگامی که تزریق واکسن به کودک انجام گردید لحظه بسیار مهمی است که والدین باید کودک را در آغوش گرفته و به او آرامش دهند.
صدای آرامبخش مادر همراه با در آغوش گرفتن کودک به او این اطمینان را می دهد که همه چیز خوب و مرتب است و جایی برای نگرانی کودک وجود ندارد.

 پاسخ به برخی سوالات متداول

• آیا واکسن ها ایمن هستند؟

واکسن ها بسیار ایمن هستند. احتمال آسیب دیدن فرزند شما توسط یک بیماری قابل پیشگیری با واکسن بسیار بیشتر از واکسن است. همه واکسن‌ها قبل از اینکه برای عموم تایید شوند، آزمایش‌های ایمنی دقیقی از جمله آزمایش‌های بالینی را پشت سر می‌گذارند. کشورها فقط واکسن هایی را ثبت و توزیع می کنند که استانداردهای دقیق کیفیت و ایمنی را رعایت کنند.

• آیا همه کودکان نیاز به تزریق واکسن آنفولانزا دارند؟

با شروع فصول سرد سال و شیوع بیماری های تنفسی معمولا والدین نگران بیماری و ابتلا کودکانشان به بیماری هایی نظیر آنفولانزا و سرماخوردگی هستند .برای عده ای از والدین این سوال پیش می آید که آیا تزریق واکسن برای کودک لازم است یا خیر؟
پاسخ به این سوال را تنها پزشک حادق پس از بررسی وضعیت جسمانی کودک، می تواند بدهد. در اکثر مواقع تزریق واکسن برای کودک لازم نیست زیرا اگر کودک از لحاظ جسمانی سالم بوده و بیماری خاصی نداشته باشد تنها رعایت و پیشگیری از ابتلا کافی می باشد.
تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان ، در صورتی که بیماری خاصی داشته باشند یا مبتلا به یکی از بیماری های زمینه ای از جمله : بیماری ریوی، آسم، بیماری قلبی، کلیوی و …. باشند؛ با کنترل بیماری آنها و با تشخیص پزشک می تواند انجام شود.

• آیا می توان چند واکسن را به طور همزمان تلقیح نمود؟

  بله مطالعات نشان داده است که واکسیناسیون در برابر چندین بیماری می تواند به طور همزمان انجام شود تا کودکان تزریق های کمتری دریافت کنند.

• واکسن ها کجا تزریق می شوند؟
  محل تزریق به نوع هر واکسن بستگی دارد به طور کلی کودکان خردسال در محل ران و کودکان بزرگتر در محل کتف واکسینه میشوند.

• آیا کودکان بیمار باید واکسینه شوند؟
  کودکانی که بیمار هستند مثلاً تب دارند واکسینه نمی شوند و کودکانی که سرماخوردگی خفیفی دارند، میتوانند واکسینه شوند.

• تاخیر در زدن واکسن های کودکان چه عوارضی دارد؟
  مرکز ملی ایمن سازی و بیماری های تنفسی معاون مدیر سازمان آلن اِس کِریج ، توضیح داده است که اگر نوزادان مرتب واکسن نزنند یا کاملا آن را حذف کنند، به شدت در خطر بیماری هستند. مطالعات دیگری نشان می دهد که این بیماری ها می توانند به مشکلات دراز مدت سلامتی حتی مرگ منجر شود. همانطور که در تحقیقات گزارش شده توسط آکادمی کودکان گفته شده ، اگر واکسن های سرخک ، اوریون و سرخجه تا بعد از ۱۵ ماهگی به تاخیر بیافتد ، خطر ابتلا به تب تشنجی بیشتر می شود.
  مشکلات اصلی ای که به دلیل نامنظم بودن برنامه ی واکسیناسیون ممکن است اتفاق بیفتد، این است که امکان دارد سبب مشکلات شدید سلامتی حتی مرگ شود. سرخک ممکن است باعث اختلال دائمی شنوایی شود. همچنین اوریون میتواند منجر به آسیب به مغز شود. همانطور که بسیاری از ما می دانیم ، فلج اطفال میتواند باعث شود سوار بر ویلچر شوید.

• در چه شرایطی واکسن کودک تزریق نمیشود؟

در برخی از شرایط، کودکان و یا نوزادان به لحاظ شرایط جسمی خاص و یا برخی از بیماریها کاندیدای دریافت واکسن کودک نمیباشند. از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

کودک دچار بیماری اختلال در سیستم ایمنی باشد.

اگر کودک مبتلا به نوع خاصی از سرطانها و بیماریها باشد.

زمانی که کودک دارویی مصرف کند که بدن او توان مقابله با عفونت را نداشته باشد. 

اگر کودک به نوبت اول تزریق واکسن واکنش شدیدی نشان بدهد.

• برای بهبود و التیام عوارض شایع تزریق واکسن کودک چه راه کارهایی وجود دارد؟

درباره استفاده از مسکن قبل و بعد از تزریق واکسن، حتما با پزشک معالج کودک و یا کارشناسان مرکز بهداشتی مشورت کنید.

در هنگام تزریق و یا بعد از آن لباس راحت و آزاد به کودک و یا نوزاد بپوشانید.

از آنجا که بعد از تزریق واکسن ناحیه تزریق دردناک میباشد؛ سعی کنید در هنگام بغل کردن نوزاد، آن قسمت را تحت فشار قرار ندهید.

با مشورت پزشک و یا کارشناس بهداشت، برای بهبود التهاب محل تزریق، میتوانید از کمپرس سرد و یا گرم استفاده کنید.

حتما در هنگام تزریق یکی از لوازمی که کودک به آن وابستگی دارد مانند شیشه شیر، پستانک و عروسک را با خود به همراه داشته باشید.