شب ادراری در کودکان

شب ادراری چیست؟

شب ادراری امری ناخودآگاه است که کودک یا فرد بر آن اراده‌ای ندارد. در واقع این مشکل زمانی بروز می‌کند که مثانه فرد در طول خواب آن‌قدر پر می‌شود که ظرفیت آن تکمیل شده و ادرار اضافی را به شکلی غیرارادی خارج می‌کند. درعین‌حال حس پر بودن مثانه آن‌قدر قوی نیست که فرد را از خواب بیدار کند تا ادرار را دفع کند.
کودکان معمولا در سنین ۲ تا ۴ سالگی کنترل مثانه خود را به دست می‌آورند، هرچند خیس کردن گاه به گاه در کودکان ۴ تا ۶ ساله نیز رایج است.
در سن ۵ یا ۶ سالگی، اگر رختخواب یک یا دو بار در هفته در طی چند ماه خیس شود، ممکن است کودک دچار مشکل شب‌ادراری باشد.
اکثر مشکلات کنترل مثانه و شب‌ادراری به طور طبیعی با بزرگتر شدن کودکان از بین می‌روند. در صورت نیاز، پزشک می‌تواند اختلالاتی را که ممکن است منجر به شب‌ادراری شوند، بررسی کند.

آیا کودکان از قصد رختخواب خود را خیس می کنند؟

خیر، شب ادراری یک مشکل بهداشتی است که میلیون ها کودک در سراسر جهان با آن مواجه هستند، و هرگز به دلیل تربیت نادرست، تنبلی، ضعف اراده، مشکلات عاطفی یا آموزش ضعیف استفاده از توالت نیست.

علت شب ادراری کودکان چیست؟

سابقه خانوادگی

شب‌ادراری اغلب با سابقه خانوادگی ارتباط دارد. محققان ژن‌های مرتبط با شب‌ادراری را شناسایی کرده‌اند.

تولید ادرار بیش از حد

ممکن است کلیه‌های کودک در طول شب ادرار زیادی تولید کنند که منجر به پر شدن مثانه شود و اگر کودک به موقع از خواب بیدار نشود، احتمالا رختخواب خود را خیس خواهد کرد.

اختلالات خواب

راه رفتن در خواب  نیز می‌تواند منجر به شب‌ادراری، اختلال تنفس و در نتیجه کمبود اکسیژن ‌شود، همین امر می‌تواند عامل تولید ادرار بیشتر توسط کلیه‌ها در شب باشد. شب‌ادراری می‌تواند نشانه‌ای از ابتلای فرزندمان به اختلال خواب باشد. علائم دیگر این اختلال خواب عبارتند از: خروپف، تنفس از دهان، عفونت گوش و سینوس، خشکی دهان در صبح و خواب آلودگی طی روز.

استرس

گاهی اوقات استرس می‌تواند منجر به شب‌ادراری شود و نگرانی در مورد خیس کردن خود در طول روز یا شب می‌تواند این مشکل را تشدید کند. استرس‌هایی که ممکن است بر کودک تاثیر بگذارد عبارتند از: نوزاد جدید در خانواده، تنها خوابیدن، جابجایی یا شروع مدرسه جدید، بحرانهای خانوادگی.

عفونت مجاری ادرار (UTI)

علائم عفونت مجاری ادرار در طول روز محسوس است و بر توانایی کودک برای خشک نگه داشتن رختخواب در طول شب اثر می‌گذارد. نشانه‌های عفونت مجاری ادرار عبارت است از:

ادرار بوی ماهی می‌دهد، کدر است و در آن رگه‌های خون وجود دارد، تب داشتن کودک، استفراغ، کودک ادرار را با ناراحتی و به دشواری تخلیه می‌کند و مشکل بی‌اختیاری علاوه بر شب در طول روز نیز وجود دارد.

علائم شب ادراری

معمولا کودکانی که دچار شب ادراری می‌شوند، تنها به هنگام شب رختخواب خود را خیس می‌کنند و علامت خاص دیگری ندارند. اما در بعضی موارد، کودک علاوه بر شب ادراری علائم دیگری نیز دارد.

تکرر ادرار: گاهی کودک به دلایل مختلف دچار تکرر ادرار می‌شود که این مشکل در هنگام خواب هم رخ می‌دهد.

سوزش ادرار:  به دنبال تکرر ادرار ممکن است کودک دچار سوزش ادرار  هم بشود که شب ادراری هم در ادامه آن اتفاق خواهد افتاد.

بی اختیاری ادرار: کودکانی که شب ادراری دارند در طول روز هم ممکن است دچار بی اختیاری ادرار شوند.

 چه بیماری هایی باعث شب ادراری می شوند؟

در حالت کلی بیماری هایی که باعث شب ادراری می شوند و برای تشخیص وجود این بیماری ها باید قبل از روانپزشک کودک با پزشک اطفال مشورت کنید عبارتند از:

دیابت شیرین (دیابت)

دیابت بی مزه (بیماری است که با تکرر ادرار خود را نشان می دهد)

پرکاری تیروئید (فعالیت بیش از حد غده تیروئید)

بیماری مزمن کلیوی

صرع (که در بین مردم به عنوان تشنج صرع نیز شناخته می شود)

استفاده از دیورتیک ها (ادرار آور)

عفونت های دستگاه ادراری

یبوست

مشکلات تشریحی

سندرم نامناسب ADH (آزادسازی نامناسب هورمونی که میزان ادرار را کاهش می دهد)

تشخیص مشکلات شب ادراری

زمانی‌که برای تشخیص شب‌ادراری به پزشک مراجعه می‌کنید، متخصص برای شناسایی علت و انتخاب نوع درمان از روش‌های تشخیصی زیر استفاده می‌کند.

معاینه بدنی

بررسی علائم، سوابق پزشکی خانواده، مصرف مایعات و عادات روده و مثانه

تجویز آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت ادراری یا دیابت

عکس‌برداری با اشعه ایکس برای بررسی ساختار دستگاه ادراری

انواع دیگر آزمایش‌ها برای تشخیص دقیق‌تر

پیشگیری از شب ادراری در کودکان

اگر کودک خواب سنگینی دارد، حتما پیش از خواب او را به دستشویی ببریم. یا در طول شب با تنظیم ساعت، او را بیدار کنیم تا به این روش عادت کند.

سعی کنیم مانع نوشیدن مایعات قبل از خواب شویم. یکی از راه‌های دیگر این است که در طول روز مرتب به کودک مایعات بدهیم که شب میلی به آن نداشته باشد.

رختخواب کودک باید شرایط خاصی داشته باشد. در صورت نیاز می‌توان از تشک مخصوص شب ادراری کودکان نیز استفاده کرد. این تشک‌ها ادرار را جذب کرده و کودک به لحاظ روحی آسیب کمتری می‌بیند. در عین حال مشکلات بهداشتی هم کمتر خواهد شد.

قبل از خواب کودک، با خواندن داستان‌های آرام بخش و شاد، اضطراب را از او دور کنید.

درمان شب ادراری کودکان

زمانی می‌توان به شب ادراری کودکان به عنوان یک معضل جدی نگاه کرد که کودک بیش از ۵ سال داشته باشد اما پزشکان توصیه می کنند تا سن ۶ و ۷ سالگی صبور بود و در صورت مشاهده علائم نگران‌کننده به دنبال استفاده از خدمات درمانی رفت.

خوشبختانه حال گزینه‌های تاثیرگذار بسیاری وجود دارند که می‌تواند کمک کند، کیفیت زندگی کودک و خانواده به روند طبیعی بازگردد.

دارو درمانی

زمانی که پزشک تشخیص دهد علت بروز شب ادراری کودک بر اثر وجود عفونت دستگاه ادراری است، نیاز بوده از آنتی بیوتیک برای رفع این مشکل استفاده کند همچنین داروهای آرام بخش نیز می توانند برای شب ادراری های که مرتبط با عوامل روانشناختی هستند تاثیر مثبت بگذارند.

به یاد داشته باشید که استفاده از داروها همواره به یک شیوه نیست و ممکن است همراه با سایر روش های درمانی تجویز گردند.

استفاده از ساعت زنگ دار

استفاده از ساعت زنگدار به منزله، آموزش غیرمستقیم کودک است تا از این طریق یک خواب با کیفیت را تجربه کند و بتواند مشکل شب ادراری را نیز کمرنگ کند.

مطمئنا زمانی که خواب عمیق می‌شود، بیداری به راحتی میسر نیست اما با استفاده از ساعت زنگ دار، در زمان مشخص کودک بیدار می‌شود که کمک می کند یک چرخه طبیعی شکل گیرد.

 رژیم غذایی کارآمد

رژیم غذایی مناسبی باید برای کودکان درگیر شب ادراری تجویز شود بنابراین بهتر است، مصرف مایعات بعد از شام کاهش یابد همچنین از مواد غذایی ناسالم نیز پرهیز شود. مواد حاوی کافئین نیز اثر ادرارآور داشته و باید محدود شوند. 

روان درمانی

کلاسهای آموزشی روان درمانی به کودکان و خانواده ها کمک می کند تا بتوانند برای پذیرش این مشکل آمادگی روانی داشته باشند و با یک راه حل مشترک شاهد نتیجه گیری سریعتر نیز باشند علاوه بر آنکه عوارض نیز کاهش می یابد.

سوالات متداول

چند نوع شب ادراری در کودک داریم؟

شب ادراری اولیه 

این نوع از شب ادراری در زمان از پوشک گرفتن کودک اتفاق می افتد. هنگامیکه کودک هنوز به طور کامل نمی تواند از توالت استفاده کند و تسلط کامل به آن ندارد.

 شب ادراری ثانویه

شب ادراری ثانویه زمانی است که کودک در طول روز به راحتی دستشویی خود را می گوید و تسلط کافی برای کنترل مثانه خود در طول روز دارد اما در شب تختخواب خود را خیس می کند. یا زمانیکه کودک یک دوره زمانی ادرارش را کنترل می کرده و شب ها بدون خیس کردن بستر خود، می خوابیده اما بعد از مدتی دچار شب ادراری شده است.

چه زمانی نیاز است به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فرزندتان:

 از شب ادراری نگران یا ناراحت است.

 به دلیل ناراحتی و استرس شب ادراری، در طول روز بد خلقی می کند.

 چندین ماه بود که دیگر رختخوابش را خیس نمی کرد و ناگهان شروع به شب ادراری می کند.

 علائم دیگری مانند نیاز مکرر به ادرار کردن یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن دارد.

 آیا ورزش مثانه برای درمان شب ادراری در کودکان مؤثر است؟

تمرینات ورزشی مثانه گاهی برای بزرگسالانی که دچار شب ادراری یا بی‌اختیاری ادرار هستند، مفید واقع می‌شود. این ورزش‌ها برای کودکان مفید نیستند.