پیمایش بیش فعالی در کودکان

بیش فعالی چیست؟

بیش فعالی (ADHD) نوعی اختلال رفتاری – رشدی است که باعث بروز واکنش‌های تکانشی، اختلال در یادگیری و فعالیت‌های فیزیکی بیش از اندازه می شود و با برخی رفتارهای غیرعادی همراه است. کودکان با اختلال بیش فعالی  در مکان ‌هایی که باید آرام باشند بیش از اندازه سرو صدا و جنب و جوش دارند  و همینطور در ارتباط با سایر همسالان خود دچار مشکل می باشند.
این اختلال یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان است و  شیوع آن در پسران ۳ برابر بیشتر از دختران می باشد.

انواع  بیش فعالی در کودکان

اختلال نقص توجه

افراد مبتلا به این نوع بیش فعالی در تمرکز، اتمام کارها و وظایف و پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل دارند. به باور متخصصان، بیش‌فعالی کودکان و به‌ویژه دختران عمدتا ازاین‌گونه است. با توجه به منزوی بودن این دسته از کودکان و عدم تمایل آن‌ها برای ایجاد اخلال در نظم کلاس ممکن است بیماری آن‌ها به‌درستی و در زمان مناسب تشخیص داده نشود. به همین دلیل، لازم است کلیه نشانه‌ها و الگوهای رفتاری کودکان را  جدی بگیرید و برای تامین سلامت روان و جسم آن‌ها به طور منظم با پزشک مشورت کنید.

بیش فعالی – تکانشی

افراد مبتلا به این نوع بیش‌فعالی در درجه اول رفتارهای تکانشی از خود نشان می‌دهند. از این جمله، می‌توان به تکان دادن دست یا پا، بی‌قراری، قطع مکرر صحبت‌های سایرین و ناتوانی در انتظار و دریافت نوبت اشاره کرد. این افراد نیز درست مانند مبتلایان گروه نخست در زمینه تمرکز با مشکل مواجه هستند.

بیش فعالی ترکیبی

 بیش‌فعالی ترکیبی یکی از شایع‌ترین انواع این بیماری است. افراد مبتلا به آن علائم کم‌توجهی و بیش‌فعالی – تکانشی را به طور هم‌زمان نشان می‌دهند.

علت بیش فعالی در کودکان چیست؟

با وجود شایع بودن این عارضه، علت به وجود آمدن بیش فعالی چندان مشخص نیست.  ولیکن تحقیقات اخیر نشان می دهد که ژنتیک نقش مهمی در بروز این بیماری دارد.

علاوه بر ژنتیک ، عوامل زیر نیز در علت بوجود آمدن بیش فعالی موثر می باشند:

آسیب مغزی

قرار گرفتن در معرض محیط آلوده (به عنوان مثال ، سرب) در دوران بارداری یا در سنین جوانی

مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری

زایمان زودرس

وزن کم هنگام تولد

 علائم بیش فعالی در کودکان

علائم اصلی بیش فعالی و تکانشگری عبارتند از:

ناتوانی در نشستن به خصوص در محیط آرام یا ساکت

بی قراری به صورت مداوم

عدم توانایی تمرکز روی کارها

حرکت فیزیکی بیش از حد

حرف زدن زیاد

نمی توانند منتظر نوبت خود باشند

بدون فکر عمل کردن

قطع مکالمات

احساس خطر کم یا بدون احساس خطر

این علائم می تواند مشکلات قابل توجهی در زندگی کودک ایجاد کند، مانند عدم موفقیت در مدرسه، تعامل اجتماعی ضعیف با سایر کودکان و بزرگسالان و مشکلات نظم و انضباط.

بیش فعالی در کودکان  چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص بیش فعالی، پزشکان با پرسش در مورد سلامت، رفتار و فعالیت کودک شروع می کنند. آنها با والدین و بچه ها در مورد چیزهایی که متوجه شده اند صحبت می کنند. ممکن است پزشک از شما بخواهد که چک لیست هایی را در مورد رفتار فرزندتان تکمیل کنید و ممکن است از شما بخواهد که یک چک لیست به معلم فرزندتان نیز بدهید.

پس از به دست آوردن این اطلاعات، پزشکان بیش فعالی  را در صورتی تشخیص می دهند که :

مشکل کودک در توجه، بیش فعالی یا تکانشگری فراتر از حد معمول برای سن او است.

این رفتارها از دوران کودکی ادامه داشته است.

این رفتارها در مدرسه و خانه بر کودک تاثیر می گذارد.

در صورت نیاز پزشک می تواند شما را به روانشناس کودک یا روانپزشک ارجاع دهد.

درمان موثر برای بیش فعالی در کودکان

رفتار درمانی برای کودکان زیر 6 سال

بیش فعالی نه تنها بر توانایی کودک در توجه کردن یا نشستن در مدرسه تاثیر می‌ گذارد، بلکه بر روابط با خانواده و سایر کودکان نیز تاثیر می‌گذارد.  کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که می‌تواند برای دیگران بسیار مخرب باشد.رفتار درمانی یک گزینه درمانی است که می‌تواند به کاهش این رفتارها کمک کند. شروع رفتار درمانی به محض تشخیص، اغلب مفید است.

برای کودکان خردسال مبتلا به بیش فعالی، رفتار درمانی اولین قدم مهم قبل از مصرف دارو است، زیرا:

آموزش به والدین در زمینه مدیریت رفتار، مهارت‌ها و راهکارهایی را برای کمک به فرزندانشان، نشان می‌دهد.

نشان داده شده است که آموزش والدین در زمینه مدیریت رفتار و همچنین درمان دارویی برای بیش فعالی در کودکان خردسال موثر است.

کودکان خردسال نسبت به کودکان بزرگتر عوارض جانبی بیشتری از داروهای بیش فعالی را نشان می‌دهند.

اثرات طولانی مدت داروهای بیش فعالی بر کودکان خردسال به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است.

برای کودکان بالای 6 سال

برای کودکان ۶ سال و بالاتر، چندین نوع رفتار درمانی موثر است، از جمله:

آموزش والدین در مدیریت رفتار

مداخلات رفتاری در کلاس درس

مداخلاتی که بر رفتار تمرکز دارند

آموزش مهارت‌های سازمانی

درمان دارویی بیش فعالی

دارو می‌تواند به کودکان کمک کند تا علائم بیش فعالی خود را در زندگی روزمره مدیریت کنند و به آن‌ها کمک کند رفتارهایی را که باعث ایجاد مشکلات با خانواده، دوستان و در مدرسه می‌شود، کنترل کنند.

چندین نوع مختلف از داروها برای درمان بیش فعالی کودکان زیر 6 سال مورد تایید FDA  هستند:

محرک‌ها شناخته‌شده‌ترین و پرمصرف‌ترین داروهای بیش فعالی هستند.  بین ۷۰ تا ۸۰ درصد از کودکان مبتلا به بیش فعالی هنگام مصرف این داروهای سریع الاثر، علائم بیش فعالی کمتری را نشان می‌دهند.

داروهای غیر محرک برای درمان بیش فعالی تایید شدند. این دارو‌ها به سرعت محرک‌ها عمل نمی‌کنند، اما اثر آن‌ها می‌تواند تا ۲۴ ساعت باقی بماند. داروها می‌توانند بر کودکان تاثیر متفاوتی بگذارند و می‌توانند عوارض جانبی مانند کاهش اشتها یا مشکلات خواب را ایجاد کنند. یک کودک ممکن است به یک دارو خوب پاسخ دهد، اما به داروی دیگر نه.

اگر بیش فعالی در کودکان درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

کودکان مبتلا به بیش‌فعالی ممکن است در کنترل کردن احساسات خود مشکل داشته باشند. به همین دلیل متوجه شدن نشانه‌های اجتماعی برای آنها بسیار سخت می‌باشد. این باعث می‌شود تا این کودکان به‌سختی بتوانند دوست پیدا کنند و در نهایت از بیشتر چرخه‌های اجتماعی کنار گذاشته می‌شوند. در صورت نادیده‌گرفتن علائم بیش فعالی کودکان توسط والدین آن‌ها، به‌ مرور زمان کودک علائم آشکار افسردگی را از خود نشان خواهد داد. کودکان مبتلا به بیش‌فعالیِ درمان نشده بسیار پرتحرک هستند و ممکن است دچار آسیب‌دیدگی‌های شدیدی شوند. تحقیقات نشان داده است که کودکان مبتلا به بیش‌فعالی بیش از افراد عادی برای درمان آسیب‌دیدگی به بیمارستان مراجعه می‌کنند.

در صورت درمان نشدن این اختلال، نوجوانان و افراد بزرگسال در ایجاد ارتباط و دوستی با مشکل مواجه خواهند شد. به‌علاوه عملکرد آن‌ها در مدرسه نیز ضعیف خواهد بود و بیشتر از دیگران در معرض اخراج شدن از دانشگاه قرار دارند. بیشتر نوجوانان مبتلا به بیش‌فعالیِ تشخیص داده نشده از اختلالات اشتها رنج می‌برند و ممکن است درگیر فعالیت‌های خطرناک مانند استفاده از مواد مخدر یا استفاده بیش از اندازه الکل شوند.

باورهای غلط رایج درباره بیش فعالی کودکان

1-بیش فعالی در کودکان ناشی از تربیت بد فرزندی است.

2- بیش فعالی فقط پسران را تحت تاثیر قرار می دهد.

3- بیش فعالی ناشی از مصرف بیش از حد قند یا افزودنی های غذایی است.

4- دارو درمانی تنها راه درمان بیش فعالی است.

سوالات متداول

آیا تماشای تلویزیون باعث بیش فعالی می شود؟

تحقیقات نشان داده اند که تماشای تلویزیون نمی تواند عامل ابتلا به اختلال بیش فعالی-نقص توجه باشد، اما علائم بیماری را تشدید می کند.
توصیه می شود از تماشا کردن بیش از حد تلویزیون توسط کودکان جلوگیری کنید. تماشای دو ساعت در روز برای همه کودکان، به خصوص کودکان بیش فعال، کافی است. بقیه ساعات روز فرزندتان را با درست کردن پازل، بازی، ورزش و فعالیت های فکری و جسمی مشغول کنید.

آیا بیش فعالی نوعی اوتیسم است؟

اختلال طیف اوتیسم و بیش فعالی از چندین جهت با هم مرتبط هستند. بیش فعالی در طیف اوتیسم نیست، اما برخی از علائم مشابه را دارند و داشتن یکی از این شرایط شانس ابتلا به دیگری را افزایش می‌دهد. کارشناسان طرز فکر خود را در مورد ارتباط اوتیسم و بیش فعالی تغییر داده‌اند.

تاثیر بیش فعالی بر عملکرد تحصیلی چگونه است؟

بیش فعالی می‌تواند بر توانایی دانش آموز در تمرکز، توجه، گوش دادن یا تلاش برای انجام تکالیف مدرسه تاثیر بگذارد. بیش فعالی همچنین می‌تواند باعث ایجاد حس بی‌قراری در کودک شود و نظم کلاس را به هم بزند. کودکان مبتلا به بیش فعالی همچنین ممکن است دارای ناتوانی‌های یادگیری باشند که باعث می‌شود در مدرسه با مشکل مواجه شوند.

 بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد؟

 نادیده گرفتن و بی توجهی به علائم بیش فعالی در کودکان علاوه بر به تعویق انداختن درمان، باعث ادامه یافتن این اختلال در بزرگسالی می گردد و سبب ایجاد مشکلاتی در روابط اجتماعی، موقعیت های تحصیلی و شغلی و… در افراد می شود .

 ن