در عصر دیجیتال امروز، نمایشگرها همه جا هستند و کودکان نیز از این قائده مستثنی نیستند و بیش از هر زمان دیگری وقت خود را در مقابل وسایل الکترونیکی مانند موبایل، کامپیوتر، تبلت و … می گذرانند. در حالی که صفحه نمایش ها می توانند جنبه آموزشی و سرگرمی داشته باشند، اما زمان بیش از حد استفاده از صفحه نمایش با طیف وسیعی از پیامدهای منفی برای سلامت کودکان همراه است.
تحقیقات نشان داده است که تماشای بیش از حد صفحه نمایش می‌تواند بر سلامت جسمانی، سلامت روان، رشد شناختی و رشد اجتماعی کودکان تاثیر منفی بگذارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
تاثیر تماشای صفحه نمایش بر سلامت جسمانی
تماشای بیش از حد صفحه نمایش با انواع پیامدهای منفی سلامت جسمانی در کودکان مرتبط است که در ادامه به برخی از آنها خواهیم پرداخت:
چاقی
یکی از شناخته شده ترین تاثیرات تماشای بیش از حد صفحه نمایش، افزایش خطر چاقی است. به این دلیل که زمان استفاده از صفحه نمایش اغلب با رفتار کم تحرک همراه است که می تواند منجر به افزایش وزن شود. علاوه بر این، تبلیغات مواد غذایی روی صفحه نمایش می تواند عادات غذایی ناسالم را ترویج کند و به چاقی کمک کند.
مشکلات بینایی
خیره شدن به صفحه نمایش برای مدت طولانی نیز می تواند منجر به مشکلات بینایی از جمله خستگی چشم، خشکی چشم و نزدیک بینی شود. به این دلیل که صفحه نمایش نور آبی ساطع می کند و می تواند به شبکیه آسیب برساند در نتیجه منجر به خستگی چشم شود.
اختلالات خواب در کودکان
قرار گرفتن در معرض نمایشگرها، به ویژه قبل از خواب، می تواند الگوهای خواب را مختل کند و منجر به خواب بی کیفیت شود. به این دلیل که صفحه نمایش با نور آبی که از خود ساطع می کند می تواند در تولید طبیعی ملاتونین بدن یعنی هورمونی که خواب را تنظیم می کند، اختلال ایجاد کند.
کاهش فعالیت بدنی
کودکانی که زمان زیادی را صرف تماشای صفحه نمایش می کنند، ممکن است کمتر به فعالیت بدنی بپردازند، که می تواند منجر به آمادگی جسمانی ضعیف و افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن شود.
افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن
بی تحرکی، کم خوابی و کاهش فعالیت بدنی همگی از عوامل خطر بیماری های مزمن مانند چاقی، دیابت نوع ۲ و بیماری های قلبی عروقی هستند. بنابراین، تماشای بیش از حد از صفحه نمایش ممکن است خطر ابتلای کودک به این بیماری ها را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
تاثیر تماشای صفحه نمایش بر سلامت روان کودک
در ذیل برخی از تاثیرات بالقوه تماشای صفحه نمایش بر سلامت روان کودک آورده شده است:
افزایش خطر افسردگی و اضطراب
مطالعات نشان داده است که کودکانی که زمان بیشتری را صرف تماشای صفحه نمایش می کنند، در معرض خطر افزایش علائم افسردگی و اضطراب هستند. این ممکن است به این دلیل باشد که استفاده از صفحه نمایش می تواند منجر به انزوای اجتماعی و کاهش تعامل چهره به چهره شود که می تواند بر سلامت روان کودکان تاثیر منفی بگذارد.
کاهش دامنه توجه و عملکرد شناختی
زمان بیش از حد تماشای صفحه نمایش با کاهش دامنه توجه و عملکرد شناختی در کودکان مرتبط است. این ممکن است به این دلیل باشد که صفحه نمایش ها بسیار محرک هستند و می توانند تمرکز کودکان را روی کارهای دیگر دشوار کنند.
رفتار پرخاشگرانه
مطالعات نشان داده است که تماشای بیش از حد صفحه نمایش می تواند منجر به افزایش رفتار پرخاشگرانه در کودکان شود. این ممکن است به این دلیل باشد که نمایشگرها اغلب خشونت یا پرخاشگری را به تصویر می‌کشند.
رفتار شبه اعتیاد
برخی از کارشناسان تایید کرده‌اند که تماشای بیش از حد صفحه نمایش می‌تواند منجر به رفتاری شبیه اعتیاد در کودکان شود، به‌ویژه در رابطه با رسانه‌های اجتماعی و بازی‌های ویدیویی. که می تواند بر سلامت روان و رفاه کلی تاثیر بگذارد.
تاثیر تماشای صفحه نمایش بر رشد شناختی
زمان بیش از حد تماشای صفحه نمایش با انواع اثرات منفی بر رشد شناختی کودکان مرتبط است. در اینجا برخی از تاثیرات بالقوه استفاده از صفحه نمایش بر رشد شناختی آورده شده است:
حافظه ضعیف
زمان بیش از حد تماشای صفحه نمایش نیز با اختلال در حافظه کودکان مرتبط است. این ممکن است به این دلیل باشد که صفحه نمایش ها می توانند طاقت فرسا باشند و پردازش و نگهداری اطلاعات را برای کودکان دشوار کنند.
عملکرد تحصیلی ضعیف
زمان بیش از حد تماشای صفحه نمایش باعث عملکرد تحصیلی ضعیف می شود، به ویژه در زمینه هایی مانند خواندن و ریاضی. این ممکن است به این دلیل باشد که نمایشگرها می‌توانند حواس‌شان را پرت کنند و تمرکز کودکان را روی کارهای تحصیلی دشوار کنند.
تاخیر در رشد زبان
کودکان خردسالی که زمان زیادی را صرف تماشای صفحه نمایش می کنند، ممکن است با تاخیر در رشد زبان مواجه شوند. این ممکن است به این دلیل باشد که صفحه نمایش ها سطح تعامل و بازخورد را به عنوان ارتباط رو در رو ارائه نمی دهند.
کاهش خلاقیت
زمان بیش از حد صفحه نمایش نیز می تواند منجر به کاهش خلاقیت در کودکان شود. این ممکن است به این دلیل باشد که صفحه نمایش ها امکان تخیل و کاوش را به اندازه سایر فعالیت ها، مانند بازی با اسباب بازی ها یا بازی در فضای باز را نمی دهند.
استراتژی هایی برای کاهش زمان استفاده از صفحه نمایش برای کودکان
کاهش زمان استفاده از صفحه نمایش می تواند چالش برانگیز باشد، اما چندین استراتژی موثر وجود دارد که والدین می توانند از آنها برای کمک به کودکان در این زمینه استفاده کنند. در اینجا چند استراتژی برای در نظر گرفتن وجود دارد:
قوانین و انتظارات واضحی را تعیین کنید
ایجاد قوانین و انتظارات واضح در مورد زمان استفاده از صفحه نمایش می تواند به کودکان کمک کند تا بفهمند از آنها چه انتظاری می رود. برای مثال، می‌توانید محدودیت‌هایی را برای مدت زمان مجاز استفاده از لپ تاپ، موبایل یا تبلت در روز یا هفته تعیین کنید (مثلا عدم استفاده از صفحه نمایش در طول وعده‌های غذایی یا در اتاق خواب)
ارائه فعالیت های جایگزین
تشویق کودکان به شرکت در فعالیت های جایگزین، مانند بازی در فضای باز، مطالعه، یا بازی های رومیزی و انواع اسباب‌بازی‌ها به کودکان کمک می کند تا به فعالیت‌های غیرصفحه نمایش علاقه مند شوند.
از برنامه‌های کنترل والدین استفاده کنید
چندین برنامه کنترل والدین وجود دارد که به والدین اجازه می‌دهد تا زمان نمایش صفحه نمایش فرزندشان را کنترل و محدود کنند. از این برنامه‌ها می‌توان برای تعیین محدودیت‌های زمانی، مسدود کردن برنامه‌ها یا وب‌سایت‌های خاص و نظارت بر استفاده از صفحه نمایش استفاده کرد.
تشويق فعاليت بدني
تشويق كودكان به انجام فعاليت بدني مي تواند به كاهش زمان استفاده از صفحه نمايش و ارتقاي سلامت و رفاه كلي كمك كند. این می تواند شامل فعالیت هایی مانند ورزش، رقص یا پیاده روی یا دوچرخه سواری باشد.
صفحه نمایش را به یک امتیاز تبدیل کنید
به جای تلقی کردن زمان صفحه نمایش به عنوان یک امتیاز، آن را به امتیازی تبدیل کنید که کودکان باید کسب کنند. برای مثال، می‌توانید سیستمی ایجاد کنید که در آن کودکان باید تکالیف یا کارهای خانگی خود را قبل از اینکه اجازه استفاده از صفحه نمایش را پیدا کنند، انجام دهند.
ایجاد مکان های بدون صفحه نمایش
تعیین مکان های خاصی از خانه به عنوان مناطق بدون صفحه نمایش می تواند به کاهش زمان کلی صفحه نمایش کمک کند. به عنوان مثال، می توانید قانونی را تعیین کنید که نمایشگرها در اتاق خواب یا هنگام غذا مجاز نیستند.
استفاده از تایمر
استفاده از تایمر می تواند راهی مفید برای پیگیری میزان استفاده از صفحه نمایش باشد و اطمینان حاصل شود که کودکان به محدودیت های توافق شده پایبند هستند.
ثابت نظر باشید
اطمینان حاصل کنید که قوانین و انتظارات به وضوح بیان شده و به طور مداوم اجرا می شود تا کودکان مطمئن شوند شما در این مورد بسیار جدی هستید.
مزایای استفاده از صفحه نمایش برای کودکان
در حالی که استفاه بیش از حد از صفحه نمایش می‌تواند تاثیرات منفی بر سلامت و رفاه کودکان داشته باشد، ممکن است زمانی که در حد اعتدال و برای اهداف مناسب استفاده شود، مزایایی برای کودکان داشته باشد که در ادامه به برخی از آنها میپردازیم:
فرصت‌های آموزشی
می‌تواند دسترسی کودکان را به انبوهی از مواد آموزشی، مانند برنامه‌های آموزشی، بازی‌ها و ویدیوها فراهم کند. این منابع می تواند به کودکان کمک کند تا مهارت های شناختی مهمی مانند حل مسئله، تفکر انتقادی و خلاقیت را توسعه دهند.
بهبود مهارت های ارتباطی و اجتماعی
از زمان استفاده از صفحه نمایش می توان برای تسهیل ارتباط اجتماعی استفاده کرد، به ویژه در شرایطی که تعامل چهره به چهره امکان پذیر یا عملی نیست. برای مثال، تماس‌های ویدیویی می‌تواند به کودکان کمک کند تا با اقوام یا دوستان دور در ارتباط باشند.
قرار گرفتن در معرض دیدگاه های مختلف
زمان تماشای صفحه می تواند کودکان را در معرض طیف گسترده ای از دیدگاه ها و فرهنگ ها قرار دهد، که می تواند به گسترش درک آنها از جهان و ارتقای همدلی و درک کمک کند.
افزایش دسترسی به اطلاعات
صفحه نمایش ها می توانند دسترسی کودکان را به انبوهی از اطلاعات فراهم کنند، و به آنها کمک می کند تا در مورد موضوعات جدید بیاموزند و پایگاه دانش خود را گسترش دهند.
سرگرمی و آرامش
صفحه نمایش می تواند منبع سرگرمی و آرامش برای کودکان باشد، به ویژه زمانی که در حد اعتدال و برای اهداف مناسب استفاده شود.
-
مدیریت زمان استفاده از تکنولوژی: چقدر استفاده یعنی استفاده‌ی زیاد؟
آیا می‌دانید فرزندان شما در روز چقدر زمان صرف استفاده از وسایل دیجیتال می‌کنند؟ طبق مطالعات، نوجوانان روزانه ۹ ساعت و کودکان ۸ تا ۱۲ ساله چهار تا شش ساعت را صرف استفاده از این وسایل می کنند. در حالی که به خصوص با وجود آموزش از راه دور، بخشی از این زمان برای انجام تکالیف مدرسه حیاتی است؛ والدین باید سعی کنند زمان استفاده از وسایل دیجیتال را محدود کنند، از وب سایت‌هایی که فرزندانشان بازدید می کنند آگاه باشند و مطمئن شوند که بچه‌ها وقت خود را صرف تماشای محتوای آموزشی با کیفیت می کنند.
دانشمندان توصیه می کنند برای کودکان بین دو تا پنج سال زمان استفاده از وسایل دیجیتال را به یک ساعت در روز محدود کنید. در حالی که دستورالعمل‌های ساعت خاصی برای هر گروه سنی وجود ندارد، دانشمندان توصیه می‌کنند که والدین کودکان ۵ تا ۱۸ سال محدودیت‌های مشخصی را برای استفاده از وسایل دیجیتال اتخاذ کنند.
